มหกรรมกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อนครั้งที่ 1 ประจำปี ค.ศ. 1896 (พ.ศ. 2439) เป็นกีฬาโอลิมปิกสมัยใหม่ครั้งแรกที่ได้ถูกจัดขึ้นหลังจากหยุดไปเป็นเวลานาน เจ้าภาพอยู่ที่ประเทศต้นกำเนิดของโอลิมปิก กรุงเอเธนส์ ประเทศกรีซ ที่สนามกีฬาโอลิมปิกซึ่งต่อมาได้ถูกทหารฝรั่งเศสทำลายในช่วงสงครามโลก
การฟื้นฟูกีฬาโอลิมปิกยุคโบราณได้ดึงดูดนักกีฬาจาก 14 ประเทศ ด้วยผู้แทนนักกีฬากลุ่มใหญ่จาก ประเทศกรีซ เยอรมนี ฝรั่งเศส และอังกฤษ ในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2439 นายเจมส์ คอนนอลลี่ ชาวอเมริกัน ชนะการแข่งขันกระโดดสามเท่า ซึ่งกลายเป็นผู้ชนะเลิศในโอลิมปิกคนแรกในรอบมากกว่า 1,500 ปี ผู้ชนะได้รับรางวัลเป็นเหรียญเงินและช่อโอลีฟ
ชาวเอเธนส์เคารพการแข่งขันครั้งนี้อย่างแรงกล้า และเมื่อ สไปริดอน หลุยส์ คนเลี้ยงแกะชาวกรีซ ชนะกีฬามาราธอน ซึ่งเป็นรายการที่ได้รับความนิยมสูงสุด หลุยส์จึงได้เป็นวีรบุรุษโอลิมปิกของชาวกรีกนับแต่นั้น
การแข่งขันครั้งนี้นับว่าเป็นชัยชนะที่ยิ่งใหญ่ของกรีซ ไม่ใช่แค่เพียงได้เป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกครั้งนี้เท่านั้น แต่เพราะนักกีฬาชาติกรีกได้นำชัยชนะมาให้กรีก โดยเฉพาะการเป็นผู้ชนะเลิศในการแข่งขันวิ่งมาราธอน ซึ่งถือเป็นกีฬาสัญลักษณ์ของโอลิมปิก ในโอลิมปิกครั้งนี้สหรัฐอเมริกาเป็นผู้ชนะเลิศในการแข่งขัน ด้วยการกวาดเหรียญรางวัลชนะเลิศ 11 เหรียญ ส่วนกรีซได้เหรียญรางวัลรวมมากที่สุดถึง 46 เหรียญ และคาร์ล ชูมันน์ นักกีฬาเยอรมนีชนะเลิศมากที่สุด รวม 4 รายการ ได้แก่กีฬายิมนาสติกชาย 3 รายการ และ กีฬามวยปล้ำชาย 1 รายการ
ในการประชุมคณะกรรมการโอลิมปิกสากลครั้งแรกนั้ได้จัดขึ้นที่กรุงปารีส ในวันที่ 8 - 23 มิถุนายน พ.ศ. 2439 และในการประชุมครั้งนั้นได้มีมติเลือกกรุงเอเธนส์ เป็นเจ้าภาพในการจัดกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อน ครั้งที่ 1
เพลงประจำการแข่งขันโอลิมปิกแต่งดนตรีโดย สไปรอส ซามาราส และเนื้อร้องโดย คอสติส ปาลามาส ซึ่งบรรเลงครั้งแรกในโอลิมปิก ครั้งที่ 1 ที่เอเธนส์นี่เอง หลังจากนั้นเพลงนี่ได้ถูกกำหนดให้เป็นเพลงบรรเลงในพิธีเปิดจนถึง ปี 1960 ตั้งแต่นั้นมาเพลงของซารามาสและปาลามาส ก็กลายเป็นเพลงประจำการแข่งขันโอลิมปิกอย่างเป็นทางการ โดยตัดสินใจในการประชุมคณะกรรมการโอลิมปิกสากล ในปี 1958
